Kahramanmaraş’ta yaşanan depremlerin ardından binaların güçlendirilmesinde kullanılan karbon fiber uygulaması yeniden gündeme geldi. Gerçek teknikle uygulanmayan karbon fiberin etkisinin zayıf olacağı konusunda uzmanlar uyarıda bulunuyor. Karbon fiberin mucizevi bir malzeme olmadığını ve tek başına bir kurtarıcı olmadığını belirten Mimarlık Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Görmek. Kıvanç İlhan, ‘Doğruluk eğitimi almış kişilerin doğru bir teknik eleman ile uygulanması şartıyla hesaplamaları sonucunda karbon fiber kullanılmalıdır. Bilinçsiz yaklaşımlar, ezberci ya da yanlış uygulamalar, karbon fiberin beklenen performansı vermemesine neden olacaktır.’ söz konusu.
Kahramanmaraş’ta yaşanan depremlerin ardından vatandaşlar binalarını dayanıklı hale getirmek için güçlendirme yöntemlerine yöneldi. Son zamanlarda adından sıkça söz ettiren karbon fiber uygulaması, daha hafif ve pratik olması açısından geleneksel yöntemlere göre daha çok tercih edilmektedir. İstanbul Rumeli Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Öğretim Üyesi Kıvanç İlhan, yapının mevcut durumu ne olursa olsun karbon fiberin tek başına tasarruf ve mucizevi bir araç olarak görülmesinin yanlış olmayacağını söyledi. Güçlendirilmiş binaların sarsıntılarda can kaybını en aza indireceğini ancak nitelikli kişilerin bu işi yapması gerektiğini söyleyen İlhan, “Karbon fiber başta olmak üzere tüm yapısal güçlendirme sistemleri ön inceleme ve projelendirme ile kusursuz bir şekilde uygulanmalıdır.”
‘TEKSTİL MALZEMESİ’
Karbon elyafın bir dokuma malzemesi olduğunu söyleyen Kıvanç İlhan, ‘Karbon elyafı epoksi reçine ile birleştirilmediğinde sadece yumuşak bir kumaş olarak alabilirsiniz. Yapılarda uygulaması epoksi reçineler ile birleşip mukavemet kazanması ile mümkündür. Kolonların sarılmasında takviye malzemesi olarak veya plakalar gibi farklı yapı elemanlarında karbon fiber kullanıyoruz.
‘YAKLAŞIK METREKARE ÜZERİNE HIZLI FİYAT VERMEK ÖNEMLİ DEĞİL’
Karbon fiberin beton ve çelik gibi klasik malzemelere göre daha hafif olduğunu belirten İlhan, “Bu nedenle ve uygulama kolaylığı nedeniyle daha avantajlı hale geliyor. Klasik betonarme güçlendirme yöntemlerine göre daha hızlı ve pratik olduğu için mola açısından daha avantajlı olacağını söyleyebiliriz. Karbon fiber uygulamalarında maliyet, internet ortamında en çok sorulan ve araştırılan bahislerden biri olmaya başlamıştır. Özellikle trend bahis olduğu için insanların genel ilgisi bu yöndedir. Ancak şu tarafta kamuoyunu bilgilendirmek gerekiyor; Karbon fiber uygulamalarında yapının durumu incelenmeden metrekare fiyatı veya ortalama bir seviye vermek mümkün değildir. Binaların mevcut durumu incelenmeli ve bununla ilgili bir çalışma yapılmalıdır. Bu çalışma sonucunda elde edilecek malzeme ölçüleri ve uygulama detayları teknik kişiler tarafından kararlaştırıldıktan sonra bir bütçe oluşturulmalı ve ilerleme kaydedilmelidir.
“SADECE KARBON FİBER UYGULAMASI YETERLİ OLABİLİR”
Her binaya karbon fiber uygulanmasının mümkün olmayabileceğini ifade eden İlhan, ‘Farklı güçlendirme malzemeleri ile desteklenmesi gereken zeminler, durumlar veya özel detaylar olabilir. Sadece karbon fiber uygulamasının yetersiz kalabileceği durumlar olabilir. Başta inşaat mühendisleri olmak üzere teknik çalışanların bu konuda gerekli çalışmaları yapıp buna karar vermesi gerekiyor. Olağan ama daha değerli olan konu, sadece yapının taşıyıcı sistemi değil, yapıyı tamamlayan diğer unsurların ve yapı çevresinin de büyük önem arz etmesidir. Bu noktada yapının temelden taşıyıcı sistemini ve diğer tüm detayları bu noktada değerli bir parametre olarak değerlendirebiliriz.
‘TEK BİR SONUÇ BÜTÜN İSTİKRARLIĞA ZARAR VERİR’
Bu işlemin ezbere yapılacak bir şey olmadığını belirten İlhan, şunları söyledi:
“Mevcut yapının performansını gözlemsel, bilimsel ve deneysel yöntemlerle tespit ettikten sonra buna karar vermek gerekir. Yapının temelinde güçlendirmeye ihtiyaç olduğu halde sadece tüm kolonları tek başına sarmak ve bu işlemleri yapmamak. ,kötü sonuç verecektir.Bu konuda kamuoyunu uyarmak gerekir.Karbon fiber gerçek eğitim “Gerçek eğitim almış kişilerin yaptığı hesaplamalar sonucunda, gerçeğin doğru ile uygulanması şartıyla kullanılması gerekir.” teknik işçi. İşgücünün de bu anlamda yeterli eğitime sahip olması, malzemeyi uygulayan kişinin uygulama şartlarına ve uygulama kurallarına özel dikkat göstermesi gerekiyor.”
‘DOĞRU UYGULANMADIĞINDA ETKİN BİR ŞEKİLDE PERFORMANS SAĞLAMASI BEKLENEMEZ’
İstanbul’da olası bir depremde güçlendirilen binaların hızlı analizi sayesinde kayıpların en aza indirileceğini düşündüğünü söyleyen İlhan, ‘Halkımızın ilk dikkat etmesi gereken şey şudur; bilinçsiz uygulayıcılara bilinçsiz kararlar vermeden önce bu işi özellikle meslek insanlarına vermeliler. Uygulamada doğru kişi ve uzman firmalarla çalışmalıdırlar. Karbon fiber uygulamalarında ya da gördüğümüz gibi tüm klasik yapı uygulamalarında, uyulması gereken ilke ve teknikler uygulanmadığında ya da ne yazık ki yanlış uygulandığında bilinçsiz uygulama ortaya çıkmaktadır. Bu da özellikle yapılarda, taşıyıcı sistemlerde veya diğer bileşenlerde belirtilen detayların ötesine geçen imalat formüllerinde yapının beklendiği gibi performans göstermemesine neden olur. Bu nedenle yapı sarsıntıda aktif bir performans sergileyemez. Bu betonda da böyle, çelikte de bu. Materyal ne kadar uygun olursa olsun, doğrular doğru kurallarda uygulanmadığında aktif bir performans göstermesi beklenemez.
‘KAÇ KAÇ OLDUĞU ÖNEMLİ’
Karbon fiberin çelikten 15 kat daha güçlü, çelikten 5 kat daha hafif olduğuna dair bazı bilgiler olduğunu söyleyen Kıvanç İlhan, ‘Aslında karbon fiberin mukavemeti ne kadar değerli. Çelik ile mukayesesi bir yana, bu malzemenin yapılardaki aktifliğine genel formatta odaklanmak doğru olacaktır. Karbon fiberin yetersiz kaldığı durumlar binaların analizleri ile ortaya çıkarılmaktadır. Doğal olarak binanın mevcut durumu karbon fiber uygulamasına uygun değilse karbon fiber bu noktada yetersiz kalacaktır. Mucizevi bir alet olan karbon fiberi, yapının mevcut durumu ne olursa olsun tek başına bir kurtarıcı olarak düşünmek pek gerçekçi olmayacaktır.
‘KAMUOYUNUN KARBON FİBER’E TASARRUF GÖZÜYLE BAKMASI BİZİ YANLIŞ YERE GÖTÜRECEKTİR’
Karbon fiberin her derde deva olmadığını ifade eden İlhan, “Karbon fiber, bariz şartlar ve belirli durumlarda yapıların genel performansına bağlı olarak kullanacağımız bir araçtır. Medyada karbon elyafı tek bir takviye malzemesi olarak çok sık duymaya başladık. Aslında çelik ve betonarme gibi klasik malzemelerin de karbonla birlikte donatıda kullanıldığını söyleyebiliriz. İşin değerli detayı teknik kişilerin mevcut yapılarda yaptıkları tespitlerden sonra hangi ekipmanın kullanılacağına karar vermesi ve ekipmanı doğru sistem ve tekniklerle doğru bir şekilde uygulamasıdır. Ancak halkın karbon fiberi bu kurtarıcı olarak görmesi bizi yanlış yere götürecektir. Bahse bütüncül bir çerçevede bakmakta fayda görüyorum’ diye konuştu.
‘BU İŞİ GÜVENİLİR FİRMALARA TESLİM ETMELİLER’
Piyasa bu malzemeye doğruyu söylediğinde başka bir sorunun ortaya çıkabileceğini söyleyen Kıvanç İlhan, sözlerini şöyle tamamladı:
“Burada özellikle yetkin olmayan, malzemeyi tam olarak bilmeyen ve daha da ileri gidecek olursak karbon fiber veya yanlış reçine malzemeleri ile değil, yanlış malzemeler ile bu uygulamaları yapmak isteyenler olacaktır. Bunun için. bu işi gerçekten güvenilir firmalara teslim edecekleri için hem binalar hem de genel olarak toplum için büyük önem taşıyor.”
